Wonen in Eigen Streek: wat en waar?
27 januari 2024
Wat is Wonen in Eigen Streek?
Het decreet Wonen in Eigen Streek’ (WIES) werd vorig jaar goedgekeurd door het Vlaams Parlement en is sinds 27 januari 2024 van toepassing.
Essentie van het nieuwe systeem is de mogelijkheid voor de gemeente om een overdrachtsvoorwaarde op te leggen bij verkoop. Concreet komt het erop neer dat er een verplichting zal zijn om te verkopen aan een WIES-koper, dus iemand met een band met de gemeente.
Deze verplichting zal gelden bij verkoop en bij verhuur voor meer dan negen jaar. Hiermee wil de Vlaamse regering vermijden dat jonge mensen die geboren en getogen zijn in een dure gemeente er weggaan omdat de prijzen onbetaalbaar worden.
Wat is een WIES-koper?
Een WIES-koper is een meerderjarige persoon die aan volgende voorwaarden voldoet:
- De koper moet tijdens de afgelopen tien jaar minstens vijf jaar onafgebroken ingeschreven staan in het bevolkingsregister, vreemdelingenregister, … van de gemeente of in de aangrenzende gemeenten.
- Het inkomen mag niet hoger liggen dan een bepaalde grenswaarde: het maximuminkomen ligt vast op 77.301 euro voor een koppel en op 53.145 euro voor een alleenstaande, het minimum inkomen bedraagt 12.078 euro.
- De koper mag geen ander vastgoed bezitten.
- De laatste twee voorwaarden gelden ook voor de echtgenoot, de wettelijk of feitelijk samenwonende partner die mee in de woning zal trekken.
- De WIES-gemeente kan zelf nog strengere voorwaarden opleggen.
Welke projecten?
In de gemeenten die opteren voor WIES, kunnen overdrachtsvoorwaarden gelden voor de volgende gronden en de daarop opgerichte woningen:
- nieuwe verkavelingen die ten minste vijf loten bevatten (bestemd voor woningbouw)
- nieuwe groepswoningbouwprojecten en nieuwe appartementsgebouwen die ten minste vijf woongelegenheden omvatten
Binnen deze projecten geldt het WIES-systeem voor de volgende percentages, dus niet het volledige project wordt onderworpen aan het systeem:
- publieke gronden: minimaal 40% en maximaal 60% van het te verwezenlijken aanbod aan woningen, verminderd met het percentage voor de verwezenlijking van een sociaal of geconventioneerd woonaanbod
- private gronden: minimaal 20% en maximaal 40%, verminderd met het percentage voor de verwezenlijking van een sociaal of geconventioneerd woonaanbod
De verplichting om aan een WIES-koper te verkopen geldt slechts voor projecten waarvoor de omgevingsvergunning is aangevraagd nadat de gemeente een WIES-reglement heeft goedgekeurd.
Hoe werkt het?
De gemeente houdt een lijst bij van kandidaat-kopers die onder het systeem willen aankopen en zich daarvoor inschrijven op deze lijst.
Wie een WIES-grond of WIES-woning wil verkopen moet de gemeente aanschrijven via beveiligde zending (aangetekend of afgifte tegen ontvangstbewijs). De gemeente duidt dan één of twee kopers aan op basis van de lijst die ze bijhoudt. Als er na negen maanden na de beveiligde zending geen WIES-koper is, vervalt de regeling en mag er vrij verkocht worden.
Een verplichte WIES-overdracht aan een WIES-koper gebeurt met een financiële tussenkomst van de gemeente. De gemeente betaalt minimaal 50% van de schattingsprijs van de grondaandelen. Dit bedrag komt op een geblokkeerde rekening bij de notaris en wordt vrijgegeven aan de verkoper bij het verlijden van de authentieke akte.
De WIES-koper heeft de plicht om binnen het jaar in de woning te trekken (5 jaar in geval van grond) en om de woning gedurende 20 jaar zelf te bewonen. Als de koper de woning tijdens de eerste 20 jaar verkoopt, dan moet hij de financiële tussenkomst terugbetalen aan de gemeente.
WIES-gemeenten
Niet alle gemeenten kunnen in het systeem stappen. Die optie is er enkel voor de gemeenten die voorkomen op een lijst die de Vlaamse regering heeft opgemaakt. Het gaat over gemeenten met de hoogste vastgoedprijzen.
Gemeenten kiezen zelf om via een gemeentelijk reglement in te stappen. De Vlaamse regering stelt zesjaarlijks de lijst vast. Hierbij houdt ze onder andere rekening met de mediaanprijzen van woningen in het Vlaams gewest.