Bouwovertreding? Dit zijn de gevolgen

Wat is een bouwmisdrijf of bouwovertreding?

Een stedenbouwkundige overtreding is een schending van de reglementering van de ruimtelijke ordening. Er is sprake van een bouwovertreding of bouwmisdrijf in deze drie gevallen:

• Je voert werken uit zonder stedenbouwkundige vergunning of verkavelingsvergunning, of werken die de toegekende vergunning niet respecteren.
• Je voert werken uit na het vervallen van de stedenbouwkundige of verkavelingsvergunning.
• Je voert werken uit die ingaan tegen een gewestplan of in tegenspraak zijn met een gemeentelijk bijzonder plan van aanleg (BPA).

Wat zijn de gevolgen?

• Administratieve of bestuurlijke boete

Als je een bouwovertreding begaat, dan kan je hiervoor een GAS-boete krijgen van de stad of van de gemeente. Ook het Vlaams Departement Omgeving kan een boete opleggen. 

• Strafrechtelijke vervolging

Het parket kan je al niet op eigen initiatief dagvaarden voor de correctionele rechtbank. Deze kan dan een gevangenisstraf en/of strafrechtelijke geldboete opleggen. Bouwmisdrijven bleven in het verleden vaak ongestraft omdat het parket de zaken veelal seponeerde en geen strafvordering instelde. Daarom kan het Vlaams Departement Omgeving sinds 2019 zelf boetes opleggen.

• Burgerrechtelijke handhaving: herstelvordering

Beslist het parket om de zaak niet te zullen behandelen, dan kan er voor de burgerlijke rechtbank een herstelvordering worden ingesteld. De stedenbouwkundig inspecteur of burgermeester van de stad of gemeente moet deze herstelvordering wel via de rechter eisen. 

Wat houdt de herstelvordering in?

• het betalen van de meerwaarde die het huis heeft verkregen
• het uitvoeren van aanpassingswerken
• het herstel in de oorspronkelijke toestand
• een combinatie van voorgaande maatregelen

Voer je de aanpassingswerken of het herstel niet of niet tijdig uit, dan kan het zijn dat je een dwangsom moet betalen. Je kan ook om een minnelijke schikking vragen. Op die manier kan je een herstelmaatregel vermijden.

Regulariseren bouwovertreding

Je kan de bouwovertreding ook laten regulariseren. Hiervoor moet je een regularisatievergunning aanvragen. Dit is een stedenbouwkundige vergunning of verkavelingsvergunning die tijdens of na het verrichten van de vergunningsplichtige werken wordt afgeleverd. De aanvraag voor zo’n regularisatievergunning verloopt op dezelfde manier als een aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning.

Hiervoor schakel je best aan architect in. Een bouwovertreding laten regulariseren door een architect kost gemiddeld tussen de 1.000 en 2.000 euro. De uiteindelijke kostprijs kan variëren naargelang de gemeente.

Verjaring bouwovertreding

In principe verjaren bouwmisdrijven na vijf jaar. Maar opgelet: voor bouwovertredingen in ruimtelijk kwetsbaar gebied, zoals een bos of natuurreservaat, geldt een nultolerantie.

De verjaringstermijn is bovendien enkel geldig voor strafvorderingen of herstelvorderingen van de overheid. Gaat het om een vordering van derden, bijvoorbeeld buren, dan geldt de verjaringstermijn niet. Een benadeelde buur kan nog altijd beslissen om zelf een burgerlijke procedure op te starten.

De verjaring neemt trouwen het illegale karakter van de werken niet weg. De verjaarde constructie blijft met andere woorden illegaal. Je kan na de verjaring ook geen nieuwe werken meer uitvoeren aan de constructie. Doe je dit wel, dan ontstaat er een nieuw recht op herstelvordering.

Lees ook
Wanneer heb ik een bouwvergunning of omgevingsvergunning nodig?
Huis kopen met bouwovertreding? Dit moet je weten
Wat staat er in het stedenbouwkundig uittreksel?